Zawezwanie do próby ugodowej a przedawnienie – zmiany od czerwca 2022 r.

Zdecydowaną większość spraw cywilnych, zwłaszcza dotyczących roszczeń pieniężnych, można załatwić w drodze ugody, a więc na mocy porozumienia stron. Do zawarcia ugody sądowej – która w wielu przypadkach ma takie same skutki, jak wyrok sądu, a więc może być egzekwowana przez komornika – może dojść poprzez mediację lub postępowanie pojednawcze. Każde z tych postępowań wpływa na bieg przedawnienia. W jaki sposób? Okazuje się, że od czerwca zeszłego roku zaszły w tym obszarze bardzo poważne zmiany, o których warto wiedzieć.

Na czym polega próba ugodowa?

Próba ugodowa jest jedną z form polubownego rozwiązywania sporów. Jednak od klasycznej mediacji różni się tym, że odbywa się przed sądem. Otóż w przypadku mediacji skonfliktowane strony co prawda spotykają się u mediatora, ale jego zadaniem jest pomoc stronom w samodzielnym znalezieniu rozwiązania. Zawarcie ugody oraz jej treść pozostaje w gestii samych stron – mediator nie wskazuje ani tym bardziej nie narzuca sposobu wyjścia z konfliktu, czuwa jedynie nad tym, aby mediacja przebiegła zgodnie z prawem. Poza tym wszczynanie mediacji następuje na mocy umowy bądź skierowania sądu, zawsze jednak konieczne jest wyrażenie zgody przez strony na jej przeprowadzenie.

Natomiast próba ugodowa, jak już zaznaczono, odbywa się przed sądem i jest inicjowana na wniosek jednej ze stron. Zawezwanie do próby ugodowej stanowi formę wezwania, podobną do wezwań, jakie strony kierują jeszcze przed wstąpieniem na ścieżkę postępowania sądowego, jednakże musi spełniać dodatkowe wymogi, o których szerzej poniżej.. Skierowanie do sądu zawezwania do próby ugodowej otwiera postępowanie pojednawcze, prowadzone w myśl przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Jak ono wygląda?

Gdzie skierować zawezwanie do próby ugodowej?

Pierwszą kwestią, o której należy pamiętać, jest właściwość sądu w postępowaniach pojednawczych. Otóż jest to jedyny rodzaj spraw cywilnych, który zawsze może odbyć się przed sądem rejonowym ogólnie właściwym dla przeciwnika, czyli mówiąc w pewnym uproszczeniu dla przyszłego pozwanego. Oczywiście chodzi tu o sąd rejonowy, w obszarze którego przeciwnik ma miejsce zamieszkania (w przypadku osób fizycznych) lub siedzibę (w przypadku osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych posiadających jedynie zdolność prawną). Jeżeli w taki sposób nie da się ustalić właściwości sądu rejonowego, to zawezwanie do próby ugodowej należy skierować do sądu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę wzywającego.

Jak przebiega postępowanie pojednawcze?

Próba ugodowa, czy mówiąc precyzyjnie postępowanie pojednawcze, może dojść do skutku, jeżeli zawezwanie spełnia warunki określone w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego. W dokumencie tym należy zwięźle oznaczyć sprawę i przedstawić propozycje ugodowe, czyli projekt rozwiązania sporu. Jeżeli zawezwanie nie spełnia tych wymagań, to sąd wezwie do uzupełnienia braków. Termin na ich uzupełnienie nie wpływa na przedawnienie samego roszczenia, gdyż w tym czasie termin przedawnienia biegnie normalnie. Jego zawieszenie następuje tylko w wyniku skutecznego złożenia zawezwania do próby ugodowej – czyli złożenia dokumentów w sądzie bez braków formalnych lub ich ewentualnego uzupełnienia.

Postępowanie pojednawcze zawsze przeprowadza sąd w składzie jednego sędziego. Jest ono sformalizowane jedynie w niewielkim zakresie. Kluczową kwestią jest stawiennictwo stron oraz wyrażenie przez nie swojego stanowiska co do możliwości zawarcia ugody. W trakcie postępowania strony mogą ze sobą negocjować, co oznacza, że pierwotnie złożona propozycja ugody nie jest wiążąca – ostatecznie ugoda może mieć zupełnie inny kształt, niż wstępne propozycje.

Warto pamiętać, że jeżeli wzywający nie stawi się na postępowanie pojednawcze, to może zostać obciążony kosztami tej procedury, jeśli przeciwnik złoży takie żądanie. Koszty te można rozliczyć także w przyszłym postępowaniu sądowym. Z samego zaś postępowania pojednawczego zawsze sporządza się protokół, w którym przede wszystkim określa się, czy doszło do zawarcia ugody, a jeżeli tak, to jaka jest jej treść.

Zawezwanie do próby ugodowej a przedawnienie

Od czerwca 2022 roku w postępowaniu pojednawczym zaszły istotne zmiany, które można streścić jednym hasłem: zawezwanie do próby ugodowej a przedawnienie. Otóż w poprzednim stanie prawnym próba ugodowa oznaczała przerwanie biegu terminu przedawnienia. Oznaczało to, że po zakończeniu postępowania pojednawczego termin ten zaczynał biec od samego początku. Jeżeli więc nie udało się zawrzeć ugody w tym trybie, to ten, kto zawezwał do próby ugodowej, mógł przez dłuższy okres dochodzić swoich praw przed sądem.

Natomiast w czerwcu 2022 roku weszły w życie zmiany, na mocy których próba ugodowa wiąże się jedynie z zawieszeniem biegu przedawnienia. Tym samym zawezwanie do próby ugodowej to tylko przerwa w biegu tego terminu przez czas trwania postępowania pojednawczego .Po jego zakończeniu, termin przedawnienia biegnie dalej, a nie jest liczony na nowo. Koniecznie trzeba ten fakt uwzględnić przy składaniu pozwu do sądu – przedawnione roszczenie nie może być dochodzone w ten sposób.

Wszczęcie mediacji a przedawnienie

W podobny sposób ocenia się skutki, jakie niesie ze sobą wszczęcie mediacji. Również w tym przypadku dochodzi jedynie do zawieszenia biegu terminu przedawnienia. Tym samym, po zakończeniu mediacji – co ma kluczowe znaczenie zwłaszcza wtedy, gdy nie uda się zawrzeć ugody – termin przedawnienia biegnie dalej, a nie od samego początku.